This article is from page 30 of the 2010-01-12 edition of The Clare People. OCR mistakes are to be expected so download the original SWF or the rendered page 30 JPG
NACH deas an rud Gaeilge a ch- loisteail 1 rith an lae? Is brea Lom bheith sa siopa no ag an teach ol agus piosa beag Gaeilge a said, fiu amhain ‘go raibh maith agat’ no ‘le do thoil’. Ta sé nios fearr nuair a fhaigheann ta an fhreagra ar ais 1 nGaeilge. Is mor an trua é dar liom nach bhfuil nios mo daoine ag baint usaid as an teanga. B’fhéidir nach bhfuil nios mo na cupla focal agat, ach is deas an rud é 1ad a usaid go laethiuil. Ceithre bliain 6 shin ni raibh moran Gaeilge agam féin ach anois taim ag iarraidh an teanga a usaid chomh minic agus is féidir liom. Is fior go raibh sé ria- chtanach agus tabhachtach dom 6 thaobh na fostaiochta de go mbeadh Gaeilge maith agam, agus mar sin chuir mé isteach na huaireanta ag staidéar agus ag éisteacht le Raidio na Gaeltachta agus ag breathnu ar TG4. Ach ar deireadh bhi mé lan sas- ta liom féin agus anois taim in ann comhra le daoine 1 nGaeilge agus altanna a scriobh!! (Nil mo chuid grammadach ro mhaith ach tagann feabhas air gach 1a!)
Ma thogann daoine an t-am chun an teanga a fhoghlaim agus é a usaid
nios mo 1 rith an tsaoil, gheobhaidh siad nios moO meas don teanga agus nios mo tuiscint ar ar bhféiniulacht chulturtha. Ta baint ag an teanga le cuid mhaith den saol na tire seo. Ta an Gaeilge an tabhachtach 6 thaobh Stair na tire, 6 thaobh na tireolaio- chta agus moran den litriocht (Béarla agus Gaeilge) a thainig On tir seo. Is fior go raibh fadhbanna mora ann sna blianta seo caite leis an modh muinte a bhi sna scoileanna. Chuir an Roinn Oideachais an iomarca béim ar scriobhnoireacht agus ar léitheoireacht; nior thug siad a dothain meas don caint agus sin cuid de na lochtanna is measa a bhi ann. Foghlaimionn daoine an teanga 1 bh- fad nios fearr nuair ata siad ag baint usaid as go laethiuil mar cuid den caint agus comhra. Tagann na focail chugat go nadurtha nuair ata siad a usaid agat 1 gcomhra nadurtha. Sin an sli ina bhfuaireamar Béarla mar phaisti. Ni raibh orainn an litriocht a fhoghlaim ar dtus, bhiomar in ann caint ar dts agus 1 ndairire bhi sé sin nios tabhachtai duinn na an litriocht ag an am. Is é an caint agus an com- hra an modh cumarsaide 1s éifeachtai chun teanga a fhoghlaim agus mar sin ma thogaimid an t-am chun piosa
Gaeilge a usaid go laethitil tiocfaidh meas, forbairt agus fid amhain gra don teanga orainn.
Mar a duirt mé cheana, ta an Gaeilge ar fail duinn 1 ngach ait. Ta sé 4 usaid ag daoine in ainmneacha, 1 dtireolaiocht na tire agus 1 stair agus béaloideas na tire. O thaobh ainmneacha de, ta toir ag an bpo- bal ar ainmneacha Gaeilge sa la ata inniu ann. Céad bliain 6 shin ni raibh an meas céanna ag an bpobal ar ainmneacha mar Shean, Sinéad agus Daithi. De réir na tuairisceain daonairimh 6 1911 ni raibh ach 145 daoine leis an ainm Sean sa tir, bhi nios lu na 65 de Sinéads sa tir agus ni raibh ach 17 daoine da raibh ainm Daithi orthu! I rith an bhfichiu haois thosaigh daoine ag baint usaid as na hainmneacha Gaelacha agus anois ta meas mor ag tuismitheoiri ar an lea- gan Gaeilge de ainmneacha.
Caithimid ar dteanga a choimead beo do na gluinte amach romhainn. Ta sé tabhachtach nach mbeimid caillte mar tir beag 1 ndomhain mor aonchinealach. Chonaic mé piosa grafitti sa tuaisceart le déanai, duirt sé, ‘Is fearr Gaeilge briste na Béarla cliste’, b’fhéidir nach naontaim go hiom1an le sin ach ta rud éigin ann.